Co to są “nutridrinki”?

“Nutridrinki”, a prawidłowo ONS-y (ang. oral nutritional supplements, doustne suplementy pokarmowe) lub FSMP (ang. food for special medical purposes, żywność specjalnego przeznaczenia medycznego), to szczególna kategoria żywności dedykowana pacjentom, którzy z różnych powodów nie są w stanie w sposób wystarczający pokryć swojego zapotrzebowania na energię i składniki odżywcze. Termin „nutridrinki” to nazwa potoczna, pochodząca od jednej z firm (podobnie jak pampersy czy adidasy) ale w związku z tym, że dość mocno przyjęła się w środowisku zarówno medyków, jak i pacjentów, jest aktualnie powszechnie stosowana.

Czego dostarczają “nutridrinki”?

“Nutridrinki” to przede wszystkim kalorie oraz zazwyczaj białko, a ponadto witaminy i składniki mineralne. Jedna odżywka płynna, proteinowa dostarcza przeciętnie 300-400 kcal oraz 15-20 g białka. W zależności od rodzaju preparatu, znajdziemy też odżywki z dodatkiem błonnika pokarmowego albo składników immunomodulujących (np. kwasy omega-3, arginina, glutamina).

Po które sięgnąć?

Najlepiej, jeśli rodzaj preparatu dobierze specjalista – lekarz, dietetyk kliniczny, pielęgniarka albo farmaceuta. W sprzedaży dostępne są odżywki przeznaczone dla m.in.: chorych onkologicznych, pacjentów z cukrzycą, chorobami nerek, wątroby, z trudno gojącymi się ranami, zalecane w okresie okołooperacyjnym, a także preparaty dla dzieci.

W Polsce, wśród najpopularniejszych firm zajmujących się dystrybucją żywności medycznej, znajdują się: Nutricia, Fresenius Kabi, Nestle Health Science oraz Olimp Labs.

Kiedy stosować “nutridrinki”?

Żywność medyczna (nie tylko płynne “nutridrinki”, ale i preparaty w proszku albo samo białko, bądź pojedyncze aminokwasy np. arginina) jest rekomendowana zawsze wtedy, gdy podaż energii i/lub składników odżywczych wraz z tradycyjną dietą doustną nie jest możliwa, albo wystarczająca. Interwencja mająca na celu włączenie do diety żywności medycznej należy do elementów tzw. leczenia żywieniowego, a więc powinna być prowadzona pod opieką specjalisty. 

“Nutridrinki” są dedykowane pacjentom niedożywionym lub zagrożonym niedożywieniem. Sygnałem alarmowym jest już utrata rzędu 5-10% wyjściowej masy ciała w krótkim czasie, bez względu na to, czy pacjent miał wyjściowo prawidłową masę ciała, nadwagę czy otyłość. W grupie osób szczególnie narażonych na ryzyko niedożywienia znajdują się pacjenci: onkologiczni, po udarze mózgu, z chorobą Alzheimera, chorobą Parkinsona, osoby starsze, z dysfagią (trudności w połykaniu), po rozległych operacjach na przewodzie pokarmowym (np. po resekcji żołądka albo znacznego odcinka jelita cienkiego), bądź chorzy z nieswoistym zapaleniem jelita (choroba Crohna, colitis ulcerosa) itp. Wśród chorych onkologicznych, na uwagę zasługują zwłaszcza pacjenci z rakiem: jelita grubego, żołądka, trzustki, płuca albo regionu głowy i szyi.

Kiedy doustna żywność medyczna jest przeciwwskazana?

Preparaty należące do grupy żywności medycznej będą wskazane tylko w przypadku osób, które mogą odżywiać się w sposób doustny, drogą przewodu pokarmowego. Przeciwwskazaniem będzie więc m.in.: niedrożność przewodu pokarmowego, przewlekłe, nieustające biegunki albo wymioty, bądź też ciężkie zaburzenia wchłaniania.

Dlaczego nutridrinki są tak polecane?

Bo jest to żywność medyczna, szeroko przebadana w literaturze naukowej, a ponadto:

• stanowi skoncentrowane źródło kalorii i składników odżywczych w niewielkiej objętości,
• jest wygodna w stosowaniu,
• można ją dopasować do indywidualnych potrzeb pacjenta,
• brak w niej składników potencjalnie szkodliwych (np. glutenu i/lub laktozy),
• jest wolna od kontaminacji bakteryjnej (jałowa),
• można ją dodawać do potraw, delikatnie schładzać, podgrzewać.

Jak i gdzie kupić doustną żywność medyczną?

Żywność medyczna jest dostępna bez recepty, w każdej aptece stacjonarnej oraz internetowej. Jeden “nutridrink” to koszt zwykle ok. 8-10 zł, choć w aptekach internetowych oraz bezpośrednio na stronach firm można natrafić na rabaty. 

Jak stosować “nutridrinki”?

Rodzaj, a także ilość odżywek wskazanych do wypicia w ciągu dnia powinien dobrać specjalista. Podczas spożywania preparatów, obowiązuje kilka zasad:

• “nutridrinki” pije się wolno, małymi łykami, przez minimum 30-45 minut (w przeciwnym razie mogą pojawić się nudności, bóle brzucha albo/i biegunka),
• w założeniu, preparaty mają uzupełnić tradycyjnie spożywaną dietę, ale bywa, że zastępują konkretne posiłki, gdy chory nie jest w stanie ich w ogóle zjeść,
• preparaty można przechowywać w temperaturze pokojowej albo w lodówce,
• po otwarciu należy je spożyć w ciągu 24 h,
• w przypadku wahań glikemii, warto rozważyć zmianę preparatu na cukrzycowy,
• w przypadku złej tolerancji smaku albo ze strony przewodu pokarmowego, nie należy się poddawać i rezygnować z takiego wsparcia, ale przetestować inne smaki/firm/połączenia z potrawami,
• schłodzone preparaty zwykle smakują lepiej,
• po inspiracje na przepisy z “nutridrinkami” warto zajrzeć na strony firm medycznych.

Literatura:

1.     POLSPEN. 2019. Standardy żywienia dojelitowego i pozajelitowego. WydawnictwoScientifica, Kraków.

2.     Sobotka L. 2013. Podstawy żywienia klinicznego. Wydawnictwo Scientifica, Kraków.